प्रयागराज प्रतिनिधी :
दि. १३ जानेवारी २०२५
उत्तरेकडील शहर प्रयागराजमध्ये जगातील सर्वात मोठा धार्मिक मेळावा म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या महाकुंभ महोत्सवाला आजपासून सुरुवात झाली आहे. .
पुढील सहा आठवड्यांत, हिंदू यात्रेकरू गंगा, यमुना आणि पौराणिक सरस्वती या तीन पवित्र नद्यांच्या संगमावर जमतील – जिथे ते हिंदू तत्त्वज्ञानाचे अंतिम ध्येय साध्य करण्यासाठी प्रवास सुरू करण्याच्या आशेने विस्तृत विधींमध्ये सहभागी होतील. विश्वासू लोकांचा असा विश्वास आहे की त्याच्या पाण्यात डुबकी मारल्याने त्यांची मागील पापे धुऊन जातात आणि विशेषत: शुभ दिवसांमध्ये त्यांची पुनर्जन्माची प्रक्रिया पूर्ण होते. यातील सर्वात शुभ दिवस 12 वर्षांच्या चक्रात महा कुंभ मेळा किंवा कलस उत्सव नावाच्या उत्सवादरम्यान येतो. हा सण हिंदू साधू, किंवा पवित्र पुरुष आणि इतर यात्रेकरूंनी किमान मध्ययुगीन काळातील तीन पवित्र नद्यांच्या संगमावर केलेल्या धार्मिक स्नानाची मालिका आहे. हिंदू मानतात की पौराणिक नदी सरस्वती एकेकाळी हिमालयातून प्रयागराजमार्गे वाहात होती, जिथे ती गंगा आणि यमुनेला मिळते.
या सणाचे मूळ हिंदू परंपरेत आहे जे म्हणते की देवता विष्णूने असुरांकडून अमरत्वाचे अमृत असलेले सोन्याचे भांडे मिळवले. हिंदूंचा असा विश्वास आहे की प्रयागराज, नाशिक, उज्जैन आणि हरिद्वार या शहरांवर काही थेंब पडले – ज्या चार ठिकाणी शतकानुशतके कुंभ उत्सव आयोजित केला जातो. कुंभ दर तीन वर्षांनी ज्योतिषाने ठरवलेल्या तारखांना या चार देवस्थानांमध्ये फिरते. या वर्षीचा सण सर्वांत मोठा आणि भव्य आहे. 2019 मध्ये अर्ध कुंभ किंवा अर्ध कुंभ नावाच्या उत्सवाची एक छोटी आवृत्ती आयोजित करण्यात आली होती, जेव्हा 240 दशलक्ष अभ्यागतांची नोंद झाली होती, ज्यामध्ये 50 दशलक्ष लोकांनी सर्वात व्यस्त दिवशी औपचारिक स्नान केले होते.
महाकुंभ हा जगातील सर्वात मोठा मेळावा आहे
प्रयागराजमध्ये पुढील ४५ दिवसांत किमान ४०० दशलक्ष लोक येतील. ही संख्या युनायटेड स्टेट्सच्या लोकसंख्येपेक्षा जास्त आहे. गेल्या वर्षी वार्षिक हज यात्रेसाठी सौदी अरेबियाच्या मक्का आणि मदिना या मुस्लिम पवित्र शहरांना भेट दिलेल्या 2 दशलक्ष यात्रेकरूंच्या जवळपास 200 पट ही संख्या आहे.
3,000 स्वयंपाकघरे आणि 150,000 प्रसाधनगृहे असलेल्या नदीकाठी विस्तीर्ण शेताचे विस्तीर्ण तंबू शहरात रूपांतर झाले आहे. 25 विभागांमध्ये विभागलेल्या आणि 40 चौरस किलोमीटर (15 चौरस मैल) मध्ये पसरलेल्या, टेंट सिटीमध्ये घरे, रस्ते, वीज आणि पाणी, दळणवळण टॉवर आणि 11 रुग्णालये आहेत. हिंदू धर्मग्रंथातील कथा दर्शविणारी भित्तिचित्रे शहराच्या भिंतींवर रंगवली आहेत. भारतीय रेल्वेने 90 हून अधिक विशेष गाड्या सुरू केल्या आहेत ज्या नेहमीच्या गाड्यांबरोबरच भाविकांची वाहतूक करण्यासाठी उत्सवादरम्यान सुमारे 3,300 फेऱ्या करतील.
कायदा आणि सुव्यवस्था राखण्यासाठी आणि गर्दीचे व्यवस्थापन करण्यासाठी सुमारे 50,000 सुरक्षा कर्मचारी – 2019 च्या तुलनेत 50% जास्त – देखील शहरात तैनात आहेत. 2,500 हून अधिक कॅमेरे, काही AI द्वारे समर्थित, गर्दीच्या हालचाली आणि घनतेचा डेटा चार केंद्रीय नियंत्रण कक्षांना पाठवतील, जेथे चेंगराचेंगरी टाळण्यासाठी अधिकारी त्वरित कर्मचारी तैनात करू शकतात.
